Ryszard Wojtkiewicz (1941–1988)

Czytelnia Sztuki od 13 września do 13 października 2024 | wernisaż w piątek 13 września o godzinie 17.00.

RYSIEK – tak powszechnie nazywany, otwarty, pogodny, zawsze jakby nieco zażenowany powodzeniem, jakim cieszyło się jego malarstwo. Malował chętnie i dużo, z radością, zmotywowany opiniami licznego grona wielbicieli swojej sztuki. Jego obrazy świetnie komponowały się z nowoczesnymi wnętrzami. Zgeometryzowane, abstrakcyjne kompozycje z reliefem i delikatnym ornamentem tworzył, naklejając na płótno lniane sznurki i inne, często organiczne fragmenty materii. Przecierał je białą farbą, przez co stawały się integralną częścią obrazu  i uzupełniały go kompozycyjnie i fakturalnie.

Mówił: „w tym, co robię, chciałbym stworzyć jakieś piękno, staram się nie »przegadać« swoich obrazów. Najprostszą formą powiedzieć jak najwięcej”. Cenił „stonowany kolor i mocno zaznaczoną fakturę”, które „leżały w jego naturze”. Przekonywał, że obrazy „najbardziej nadają się do wnętrza, które samemu się zaprojektuje”, „projektując dla zleceniodawcy wnętrza, znajduję w nim miejsce na moje obrazy. Bo to tworzy spójną całość”.

Pochodził z Wileńszczyzny, studiował architekturę wnętrz oraz malarstwo u Józefa Hałasa we wrocławskiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych – w 1996 przemianowanej na Akademię Sztuk Pięknych. Dyplom zrobił w 1972 roku. Po studiach mieszkał i tworzył w Gliwicach. W tutejszym środowisku artystycznym w latach 70. i 80. XX w. był jednym z niewielu artystów żyjących sztuką i ze sztuki. Dzięki swojej artystycznej aktywności i warsztatowej konsekwencji zapewnił sobie solidną pozycję na krajowym rynku sztuki. Był ceniony zarówno przez krytyków, jak i znawców sztuki, jego prace były lubiane i łatwo znajdowały kupców.

W 1983 roku związał się z Galerią „6”, prowadzoną od lutego tegoż roku przez Tomasza Semergę (1953–2017) w Domu Plastyka mieszczącym się w kamienicy pod numerem szóstym przy gliwickim rynku. Z czasem stał się jej sztandarowym artystą. W legendarnej „Szóstce” miał kilka pamiętnych wystaw indywidualnych (w 1984, 1985, 1987 roku), wielokrotnie reprezentował ją także na Targach Sztuki w Poznaniu, wówczas najwyżej notowanych w kraju. Brał udział również w innych wystawach w Polsce i za granicą, a także w cenionych konkursach artystycznych.

Podczas dwuletniego pobytu w USA Ryszard Wojtkiewicz regularnie eksponował swoje prace. W 1985 roku podjął współpracę z Centrum Galerie w Bazylei. Zorganizowano tam kilka prezentacji jego dzieł, czego zwieńczeniem był jego udział w ART BASEL ‘86 – najbardziej wówczas prestiżowych targach sztuki w Europie. Już pośmiertnie zorganizowano indywidualne ekspozycje twórczości Wojtkiewicza w Niemczech (Hurth, 1988, Galerie Raiter 1991, Polish Art Show 1995), a w 2013 roku w Galerii Pionowej w Gdańsku. Jego prace cieszyły się powodzeniem na międzynarodowych targach sztuki Art Event (Anvers, Belgia, 2009), HanseArt (Brema, Niemcy 2010) oraz Sm’art (Aix-en-Provence, Francja, 2011).

Bez tytułu

W ostatnich latach życia chętnie eksperymentował z ceramiką, stosując ją głównie na elewacjach. „Światło, słońce powodują, że taka ściana jest inna, żyje, staje się płaskorzeźbą” – mówił.

Pranie

Ostatnim akordem drogi artystycznej Ryśka było podjęcie pracy nad rzeźbą z brązu, inspirowaną klasyczną tradycją figuratywną. Ta unikalna praca była gotowa dosłownie kilka dni przed tragicznym wypadkiem samochodowych w 1988 roku, który przedwcześnie zakończył życie i twórczość tego istotnego dla gliwickiego środowiska plastycznego artysty.

Zenon Wojtkiewicz

wystawa: 13.09 – 13.10. 2024

kuratorzy: Grzegorz Krawczyk i Zenon Wojtkiewicz

Czytelnia Sztuki, ul. Dolnych Wałów 8a, Gliwice

Esej o polnej drodze i inne prace – wystawa dzieł Waldemara Rudyka

W Czytelni Sztuki od  3 sierpnia do 8 września prezentowana będzie wystawa dzieł Waldemara Rudyka.

Przed laty, zastanawiając się jaki jest mój mechanizm kreacji i skąd biorą się formy i obrazy, napisałem, że z zapamiętanego bezmiaru pól i błękitu nieba. By pogłębić banalność odkrycia, dodałem – oddzielonego od ziemi prawie granatową ścianą lasu. Dzisiaj, odczytując to credo z cieniem zażenowania, muszę się przyznać, że nadal bezwiednie noszę pod powiekami ten   krajobraz zaczerpnięty z dzieciństwa. Teraz wiem, że wszystko, co oglądam i przeżywam, filtruję przez pokłady widoków, zdarzeń, smaków i zapachów. Moja artystyczna kreacja napędzana jest energią ścierających się światów. To, co własne, przeżyte, przetrawione, wciąż styka się z nowym i obcym. Powstające w naturalnej przestrzeni prace są materialnymi znakami i zapisem emocji. Nie jest możliwe oddzielenie od ich formalnej warstwy tego bagażu – napięć, zgrzytów, kontrapunktów i ekspresji. Pracując nad obiektami malarskimi, czy przestrzennymi formami, zdaję się być w środku działania  pól natury i kultury. Prace dalekie są od ilustrowania otaczającego świata, interpretowania natury czy anegdotycznej narracji. To co pojawia się w przestrzeni miasta, galerii, czy sielskiego krajobrazu, zdaje się być sumą i następstwem wyidealizowanych powidoków, zapamiętanych krajobrazów, miejsc, zdarzeń  i kulturowych odniesień. Prezentowane w Czytelni Sztuki obiekty malarskie, rysunki i instalacje, powstały w ostatnich miesiącach i latach. Powoli odkrywam, że nie ma to dla mnie większego znaczenia i mimo różnic i wielości środków wyrazu, jestem autorem „jednej” pracy. Ze zdumieniem odrywam że zacieram granice między poezją, a wizualnym obrazowaniem.

Waldemar Rudyk

Miejsca nienazwane

Prace Waldemara Rudyka to przejmujący i oryginalny przykład transformacji natury w sferę kultury, swoisty traktat o cywilizacji. Drewno wykorzystywane w instalacjach, które artysta umiejscawia na wolnym powietrzu nie jest tu jedynie materiałem. To raczej sam materiał staje się równoprawnym środkiem wyrazu. Artystyczna wyobraźnia nadaje mu swobodne i pełne znaczeń formy, ale samo drewno także niesie w sobie przekaz. Materiał zaczerpnięty ze świata natury powraca do tego świata jako dzieło sztuki i na nowo wrasta w krajobraz, ukorzenia się w nim wraz z nową symboliką, zgodnie z intencją twórcy. Może intencje przyrody i człowieka spotykają się w tych dziełach, po to, by światy rozłączone na powrót stały się jednym światem. W pracach Waldemara Rudyka, które przypominają obrazy – są obrazami i zarazem nimi nie są – drewniana deska staje się nośnikiem dla innego materiału, o industrialnym pochodzeniu. Przerdzewiałe blachy, pręty i nity o charakterze przemysłowych odpadów, nakładane na drewno warstwami tworzą abstrakcyjne pejzaże. Faktury i kolory tych korodujących lub pokrytych resztkami lakieru blach dobierane są na zasadzie malarskiej. Są powidokami miejsc i wizualizacjami stanów emocjonalnych. Może niektóre z nich to rodzaj epitafium dla świata natury pochłanianego i przetwarzanego przez cywilizację. Epitafium nieco ironicznego, bo przecież to, co było przemysłowym wytworem, znowu staje się surowcem zaczerpniętym z ziemi – z porastających ja wysypisk i fabrycznych cmentarzysk. „Deski” Rudyka nazywano już współczesnymi ikonami, co stanowi próbę opisu formy, ale zwraca także uwagę na metafizyczny wymiar jego prac. Czasami te drewniane tła stają się symbolicznymi kartkami papieru, a ten przecież z drewna powstaje. Na takim „papierze”, który jest tu jedynie potencjalnością artysta umieszcza zasugerowane tylko wersy nienapisanych nigdy poematów. Czasami wmontowuje w obraz fragmenty rzeczywistych wierszy i zapisków, wyblakłe urywki lub pojedyncze zdania. Ledwo czytelne odręczne pismo tych „szarych wierszy” przywodzi na myśl historię jako wielki, choć niewypowiedziany temat tej twórczości. Zmienne stany natury i kultury są przecież podszyte historią – ona wyziera z pejzaży i widoków miast powstałych na dawnych siedliskach. Poezja, na którą artysta wskazuje poprzez tytuły wybranych prac, także jest zapisem przemiany. Jest transformacją utraconych widoków i relacji w stany emocjonalne i refleksje, dla których wciąż szukamy nowych „właściwych słów”. Ta właśnie transformacja materiałów i znaczeń pochodzących z rożnych porządków wydaje się najbardziej rozpoznawalną cechą twórczości Waldemara Rudyka. Odwieczny cykl natury i skompromitowany duch dziejów splatają się w opowieść o staraniach i złudzeniach współczesnego człowieka. Polna ścieżka staje się poetyckim, czułym synonimem podroży egzystencjalnej, która prowadzi nas do nienazwanych miejsc.

Joanna Oparek

Waldemar RudykUrodzony w 1960 r. w Szczekocinach – artysta sztuk wizualnych, animator kultury. Studiował na Wydziale  Pedagogiczno-Artystycznym Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Dyplom z malarstwa uzyskał w 1985 r. w pracowni doc. Zenona Moskwy. Zajmuje się rysunkiem, malarstwem, obiektami, książką artystyczną, instalacjami i działaniami w przestrzeniach publicznych. Wspólnie z dziećmi i młodzieżą realizuje projekty artystyczne i prowadzi warsztaty. Kieruje Miejskim Ośrodkiem Kultury Sportu i Rekreacji w Chełmku. Jest autorem kilkudziesięciu wystaw indywidualnych. Uczestniczył w ponad trzystu wystawach zbiorowych, akcjach i działaniach artystycznych w kraju i za granicą, zyskując liczne nagrody i wyróżnienia.

Kuratorzy: Joanna Oparek

Szef: Grzegorz Krawczyk
Wernisaż: 3/08/2024, godz. 17.00.
Czas trwania wystawy: 3/08/2024 – 31/08/2024

Waldemar Rudyk, Podróże pana Cogito, 2010, technika własna na drewnie
Waldemar Rudyk, Krajobrazy przerwane 11, 2020, technika własna na drewnie