Doświadczanie punktów. Nowy krajobraz śląski
Wystawa fotografii Anny Lorenc, Michała Łuczaka, Krzysztofa Szewczyka
Współpraca kuratorska: Ewelina Lasota
Wernisaż: 21.06.2018 (czwartek), godz. 18.00 | Wystawa: 22.06–05.08.2018
Czytelnia Sztuki | ul. Dolnych Wałów 8a | Gliwice
PON: nieczynne | WT: 9.00–15.00 | ŚR: 9.00–16.00 | CZW: 10.00–16.00 | PT: 10.00–16.00 | SOB: 11.00–17.00 | ND: 11.00–16.00
W czwartek, 21 czerwca 2018 roku, o godzinie 18.00 w Czytelni Sztuki – Muzeum w Gliwicach odbędzie się otwarcie wystawy fotografii Anny Lorenc, Michała Łuczaka i Krzysztofa Szewczyka – Doświadczanie punktów. Nowy krajobraz śląski. Prezentowane prace są przykładem tego, jak artyści ulegają sile ciążenia miejsca, w którym mieszkają. Fotografowie dokumentują najbliższą okolicę i stawiają pytania: Co określa współczesny krajobraz aglomeracji górnośląskiej? Jak zaznacza się w nim działalność człowieka? W jaki sposób przyroda daje znać o sobie?
Patrzą od środka i podejmują grę z tym, co dla widzenia Górnego Śląska emblematyczne. W panoramę hut, kopalni, familoków wpisują nowe realizacje architektoniczne – stadion piłkarski, centrum konferencyjne, osiedle mieszkań deweloperskich. Dostrzegają zmiany w charakterze krajobrazu, który z terenów silnie eksploatowanych przez przemysł zmienia się w tereny zielone. Zatrzymują się w miejscach dobrze znanych – na hałdach, nad wyrobiskami – by sprawdzić, co nowego niosą procesy, które mimo wstrzymania wydobycia nadal w nich zachodzą. Artyści dociekają sensu krajobrazu w doświadczaniu go, w realnym byciu – po wielokroć wracają do interesujących ich miejsc, odbierają okolicę wrażeniowo.
Nie przedstawiają ludzi, lecz mimo to ich prace odzwierciedlają wpływ człowieka na otoczenie. Pokazują, jak żyje, z jakim rozmachem buduje i jaka jest jego relacja z ziemią. W końcu to od eksploatacji ukrytych w niej surowców rozpoczęła się transformacja krajobrazu – bycia w nim, nie tylko na powierzchni.
Anna Lorenc koncentruje się na architekturze miast poprzemysłowych, ekspansywności i skali nowego budownictwa. Jednocześnie zwraca uwagę na obecność miejsc przypominających peryferie na obszarach największych ośrodków aglomeracji górnośląskiej, w niedalekiej odległości od centrów. Michał Łuczak fotografuje pokopalniane hałdy – w Czerwionce-Leszczynach, Pszowie, Zabrzu. Skażony krajobraz na jego zdjęciach jednak nie jest jałowy. Fotograf uwidacznia jego dynamikę – gdyby zwałowiska pozostawić bez większej ingerencji człowieka, zadziała autorekultywacyjna siła przyrody. Proces ten dobitnie widać na fotografiach Krzysztofa Szewczyka, który dokumentuje Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Żabie Doły. Teren ten, położony na granicy Bytomia, Chorzowa i Piekar Śląskich, niegdyś poddany intensywnej eksploatacji rud metali, mimo ponadnormatywnego zanieczyszczenia, od końca lat 90. jest miejscem spontanicznej wegetacji roślin i siedliskiem wielu gatunków zwierząt. To kontrapunkt dla obrazu „czarnego Śląska”, który na wystawie przywołują pojedyncze zdjęcia z kolekcji Muzeum w Gliwicach – Michała Cały, Jerzego Lewczyńskiego, Michała Sowińskiego.
Serie fotografii prezentowane w Czytelni Sztuki odnoszą się do konkretnych miejsc i sięgają ich kulturowego podglebia. Sprawiają, że możemy wyznaczyć punkty na mapie aglomeracji górnośląskiej. Tym jednak, co przede wszystkim łączy fotografie Anny Lorenc, Michała Łuczaka i Krzysztofa Szewczyka z mapami, jest stanowisko obserwatora – określony punkt widzenia, pozycja, z której artyści kreują obraz rzeczywistości.
O AUTORACH
Anna Lorenc – doktor sztuki, absolwentka projektowania graficznego na Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach (dyplom w Pracowni fotografii oraz w Pracowni projektowania publikacji multimedialnych). Stypendystka Województwa Śląskiego (2002) i Marszałka Województwa Śląskiego w dziedzinie kultury (2007). W latach 2014–2016 prowadziła badania dotyczące strategii reprezentacji krajobrazu aglomeracji górnośląskiej w fotografii artystycznej, obejmujące okres od lat 70. XX w. do roku 2016. Interesują ją zagadnienia obrazowania krajobrazu zurbanizowanego i architektury w obszarze fotograficznego dokumentu subiektywnego. A ponadto zagadnienia (artystyczne i techniczne) fotografii obiektów w ruchu. Od 2009 roku prowadzi zajęcia z technik fotografowania oraz fotografii na kierunku Wzornictwo na rodzimej uczelni.
Anna Lorenc, Zabrze, z cyklu "W stronę centrum", 2014–2016
Michał Łuczak – członek kolektywu Sputnik Photos, doktorant Instytutu Twórczej Fotografii w Opawie (Czechy). Absolwent języka hiszpańskiego na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Dokumentuje zmiany zachodzące na Górnym Śląsku oraz na terenach byłego Związku Radzieckiego. Laureat stypendium Młoda Polska, dzięki któremu powstała książka Brutal, polska Fotograficzna Publikacja roku 2013. Współpracuje z pisarzami i reporterami, czego efektem są książki – Koło miejsca/Elementarz zrealizowana wraz z Krzysztofem Siwczykiem (Czytelnia Sztuki, 2016) oraz 11.41 przygotowana z Filipem Springerem (2016). Nagradzany i wyróżniany, m.in.: Magnum Expression Award (Nowy Jork), MioPhotoAward (Osaka, Japonia), PDN Photo Annual (Nowy Jork), Prix Levallois (Francja).
Michał Łuczak, hałda Kopalni Węgla Kamiennego „Dębieńsko”, Czerwionka-Leszczyny, 2016
Krzysztof Szewczyk – ukończył fotografię w Instytucie Twórczej Fotografii w Opawie (Czechy), gdzie aktualnie przygotowuje pracę doktorską. Absolwent Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Pracuje jako asystent w Pracowni fotografii Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Fotograf niezależny, zajmuje się fotografią dokumentalną. Nagradzany w konkursach fotografii prasowej BZ WBK PRESS Foto Award, Newsweek Poland Photo Award. Uczestniczył w wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Interesuje go wielowymiarowy związek człowieka z krajobrazem.
Krzysztof Szewczyk, Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Żabie Doły, z cyklu "Nowa dzikość", 2014–2017
